BRIC (Brazil, Russia, India, China) орнууд

Энэхүү нэр томъёо нь олон нийтэд танигдаад багагүй хугацаа өнгөрчээ. Эдгээр орнууд нь 2020 он гэхэд дэлхийн эдийн засгийг тэргүүлэх төлөвтэй байгаа бөгөөд эхний арга хэмжээ болгон хөрөнгийн биржүүдээ нэгтгэсэн байна.

Томоохон зах зээлтэй БРИКС-ийн орнууд дэлхийн санхүүгийн хямралаас улам хүчирхэгжин, олон улсын эдийн засгийг итгэлтэйгээр тэргүүлж байна.

“Их хорь”-ийн энэ удаагийн дээд хэмжээний уулзалтаар Хятад улс ЕСТС-д нэг тэрбум орчим еврогийн тусламж үзүүлэхгүй болохоо мэдэгдсэн. Тиймээс Европын Холбоо БРИКС-ийн дэмжлэгт ихээхэн найдаж байгаа юм. Дэлхийн эдийн засгийн зүтгүүр болсон эдгээр орнууд санхүүгээ улам хүчирхэгжүүлэн, бататгахаар хөрөнгийн биржүүдээ нэгтгэлээ. Энэ тухай Дэлхийн Биржийн Холбооны /WFE/ 51 дэх удаагийн чуулганаар мэдэгдсэн юм.

Санхүүгийн тахал – “MF Global”-ын сануулга

Уржигдархан энэ үйл явдал болсон билээ. Түүний талаар Монгол хэл дээрх мэдээлэл нийтлэгдсэн байсныг энд орууллаа.

ЕВРОПЫН ӨРӨӨС ЭХТЭЙ ШИНЭ ХЯМРАЛД МОНГОЛ БЭЛЭН ҮҮ?

Энэ долоо хоногийн эхний өдөр л АНУ-ын долоо дахь том банк MF Global дампуурлаа зарлаж, дэлхий даяар 2008 оныхоос хүчтэй хямрал дэгдэнэ гэдэгг итгэцгээсэн. Хоёр жил хүрэхгүй хугацаанд энэ банкны захирлаар ажилласан Ж.Корзины хувьд “Голдман Сакс”-ийг тэргүүлж явсан, бас Нью Жерсийн сенатор, захирагчаар ажилласан туршлагатай нэгэн.

Гэвч энэ банк Европын Засгийн газрын өрийг худалдан авсны дараа л “амь наана, там цаана” болсон юм. Алхмыг хийсний учир нь “Голдман Сакс”-ын адил аргаар банкаа ажиллуулахыг хүссэнийх биз.

Ийнхүү банкаа ангалд авч унасан түүний үйлдлийг “Нью-Йорк таймс” сонинд “Харилцагчдынхаа олон зуун сая долларыг үгүй хийлээ” гэж мэдээлсэн бол АР агентлаг “Холбооны албан тушаалтнуудын хэлснээр “MF Global”-ынхан харилцагчдын мөнгийг хүндрэлээ шийдэхдээ ашиглажээ” хэмээсэн юм.

Дэлхийн хэвлэлүүд энэ мэдээллийг хаа сайгүй цацаж байхад Монголд ирэх оны төсвөө батлах, Тавантолгойг хэрхэн таваглан гаргах тухай хэрүүл тэмцэл ид дундаа өрнөж байна. Энгийн иргэн нь хүртэл муугүй улстөржчихдөг нь Монголын бусдаас ялгарах онцлог. Эмгэнэлтэй нь, Төрийн ордон дахь хэрүүлээс өөрийг сонжиж сонирхдоггүй нь бидний алдаа. Төгрөгийн ханш яагаад чангарч байгаа, барааны ханш хэрхэн өссөн, авдаг цалин чинь урьдынхаасаа ил үү хурдан урсахдаа огт мэдэхгүй тийш үгүй болоод байгааг Тавантолгойтой харьцуулахад дэндүү бага мэднэ.

Монголын хөрөнгийн зах зээлийн долоо хоногийн арилжааны мэдээ

Энэ оны 42 дахь долоо хоногт Монголын хөрөнгийн биржийн арилжаа таван удаа явагдаж нийт 62 компанийн 3.71 сая ширхэг үнэт цаас арилжигдаж, 704.35 сая төгрөгийн гүйлгээ хийгдлээ. Нийт зах зээлийн үнэлгээ 32.70 тэрбум төгрөгөөр өсч 2,305.04 тэрбум төгрөгт хүрсэн байна.

Хувьцааны арилжаа

Тус долоо хоногт арилжигдсан 62 үнэт цааснаас 36 үнэт цаасны ханш өсч, 17 үнэт цаасны ханш буурсан ба есөн үнэт цаасны ханш  тогтвортой байлаа.

Хамгийн өндөр хувиар ханш нь өссөн үнэт цаасанд Монгео /32.02%/, Гурил тэжээл булган /31.83%/, Монгол секюритис /31.35%/, Монгол савхи /30.43%/, Мон Ит Булигаар /20.00%/ ХК-иудын хувьцаа тооцогдож байгаа бол Монноос /-12.97%/, Сөдөт /-10.81%/, Гутал /-10.20%/, Нако түлш /-9.58%/, Шивээ овоо /-8.93%/ зэрэг ХК-иудын хувьцааны ханш хамгийн өндөр хувиар буурсан үзүүлэлттэй байна.

“52 долоо хоногийн хамгийн бага үнэ”-ндээ хүрсэн хувьцаанууд

Энэхүү мэдээллийн хэсгээс хөрөнгө оруулалтын санаа олдож магадгүй юм. Үнэт цаасны үнийн өөрчлөлтөөс ашиг олох сонирхол нь ногдол ашиг гэдэг зүйлээс ихэнхдээ илүүтэй байдаг. Тэгвэл хөрөнгө оруулалт хийхдээ хамгийн бага үнэ дээрээ байгаа хувьцаанаас сайтар судалгаа хийн оновчтойг нь сонгох их чухал. Судалгаа гэдэгт техник шинжилгээний хамтаар баталгаатай буюу найдвартай эх үүсвэрээс мэдээлэл цуглуулж тус ХК-ны ирээдүйн талаар зөв таамаглалтай болох чухал билээ.

Хувьцааны үнэ унах нь тухайн байгууллагын тааруухан үйл ажиллагаанаас болсон байж болох хэдий ч онцын ач холбогдолгүй зүйлсээс болж мөн унах тохиолдол багагүй. Тухайлбал,

Groupon IPO тухай

Groupon компани нь хэрэглэгчдэд хөнгөлөлтийн эрхийн бичиг/купон-г дамжуулан борлуулах үйл ажиллагаа эрхэлдэг. Энэ нь өдгөө дэлхий нийтийг хамарсан сүлжээ болоод байгаа бөгөөд 500 гаруй цэгүүдээр дамжуулан хэрэглэгчдэд маш хямд үнийг санал болгосоор байна. Гадуур хооллох, үзвэр үзэх, элдэв төрлийн бүтээгдэхүүн худалдан авах тэр ч байтугай хөнгөлөлттэйгөөр зочид буудалд хонох эрх гэх мэт маш олон төрлийн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ багтаасан байдаг.

Жишээ нь: Энэхүү нисдэг тэрэгний нислэг үйлдэх сургалт нь энгийн үед 495$ байдаг байна. Харин Groupon бидэнд 199$-оор тус үйлчилгээг худалдан авах боломжийг 2 өдрийн туршид олгож байна. Ямар ч байсан 32 үйлчлүүлэгч тус бүтээгдэхүүнийг эхний өдрийн байдлаар захиалсан мэдээ харагдаж байна.

Дэлхийг хамарсан салбаруудаас өдөр бүр шинэ бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг хэрэглэгчдэд санал болгож байдаг бөгөөд энэ нь тухайн орон нутгийн байгууллагуудтай мөн нягт уялдаатай.

Groupon-ыг бидний сайн мэдэх Google ХК нь 2010 оны сүүлээр 5.3 тэрбум USD-р худалдан авах санал тавьсан ч тус байгууллагын удирдлага үүнээс татгалзсан байна.

За тэгвэл энэ ХХК удахгүй хөрөнгө оруулагчдад нээлттэйгээр хувьцаа арилжаалснаар ХК болох алхам буюу IPO хийх гэж байгаа талаар мэдээлэл оруулая.

ОУХөрөнгийн биржид бүртгэлтэй, Монголд үйл ажиллагаа явуулж буй компаниуд

Aspire Mining

Австралийн биржид бүртгэлтэй “Aspire Mining” компани нь ( ASX: AKM ) 330.7 сая тонн нүүрсний таамаг нөөцтэй гэж тогтоогдоод буй “Oвоот” коксжих нүүрсний төсөл болон “Нурамт”, “Шанаган”, “Jilchilibag” нүүрсний төсөл, “Завхан” төмрийн хүдрийн төслийг эзэмшдэг. Тус компанийн “Овоот”-оос бусад төсөл нь хайгуул, судалгааны шатандаа байгаа. 2010 оны аравдугаар сарын 26-нд тус компанийн 19.9 хувийн хувьцааг “SouthGobi Resources” 20.1 сая австрали доллараар худалдаж авч буйгаа зарласан билээ. Түүнчлэн оны эхээр худалдаа борлуулалтын томоохон байгууллага “Noble Group” компани “Osendo” салбар компаниараа дамжуулан “Aspire”-ын зах зээлд гаргасан хувьцааны 4.1 хувь буюу 22.12 сая ширхэг хувьцааг эзэмших тохиролцоонд хүрсэн юм. “Noble Group” дахин нэмж 18 сая ширхэг хувьцаа эзэмшихээр гуравдугаар сарын сүүлээр тохиролцжээ. Одоо тус компанийн хувьцаа биржид 1.01 доллараар худалдаалагдаж байна. “Aspire Mining” компанийн хувьцааг эндээс орж сонирхоно уу.

General Mining

 Австралийн “General Mining” корпораци нь (ASX:GMM) 2009 оны арванхоёрдугаар сард Австралийн хөрөнгийн биржид бүртгүүлсэн бөгөөд Монгол, Казахстанд литийн төсөл эзэмшдэг “Galaxy Resources” компанитай стратегийн түншлэлийн гэрээ байгуулаад байна. “General Mining” нь Монголд “Увс”, “Хангай” төслийг хэрэгжүүлдэг. “Увс” төсөл нь Увс нуурын сав газарт 2000 шоо км талбайг хамаарах бөгөөд поташ, литийн хайгуулын таван лицензийг уг хэсэгт эзэмшдэг. Энэ жил тус компани 4-11 дүгээр сарын хооронд дөрөв, таван хэсэгт 1000-1200 метр гүн хүртэл өрөмдлөг хийхээр төлөвлөсөн бөгөөд “Увс” төслийн санхүүжилтэд нэмэлт хувьцаа гаргах хэлбэрээр 1.2 сая долларын хөрөнгө босгохоо зарласан юм. Харин “Хангай” төслийн хувьд Хөвсгөлийн урд хэсэг болон Увс, Завханы заагт нийтдээ 1800 шоо км талбайд орших хайгуулын хэсгийг хамардаг байна. Тус компани никель, зэсийн баялаг байх магадлалтай уг хэсэгт эзэмшсэн хайгуулын таван лицензийнхээ хүрээнд геологийн судалгаа хийж байгаа юм. Тус корпораци нь Монгол дахь үйл ажиллагаагаа 2008 онд байгуулсан салбар компани болох “Golden Cross”-оор дамжуулан хэрэгжүүлдэг байна. Одоогоор “General Mining”-ы нэгж хувьцаа нь 0.19 ам.долларын ханштай байна. “General Mining”-ын хувьцааны үнэлгээг эндээс орж үзнэ үү. 

Бонд /өрийн бичиг/-ын тухай

Хөрөнгийн бирж дээр арилжаалагддаг чухал үнэт цаасны нэг бол бонд юм. Энэ нь зээл олгосон болохыг гэрчилж буй үнэт цаас юм.

Бонд эзэмшигч нь хөрөнгө эзэмшигч биш зөвхөн зээлдэгч. Нөгөө талаас хөрөнгийнхөө харьцангуй аюулгүй байдлыг хангах, илүү баталгаат ашиг, хүү олох сонирхолтой хүмүүс, байгууллага бонд худалдаж авдаг. Бондыг засгийн газар, орон нутгийн захиргаа, компани аль аль нь гаргаж болох ба дараах бүрдүүлбэртэй байна. Үүнд:
– Бондыг гаргасан газрын нэр.
– Сери, дугаар
– Нэрлэсэн үнэ. (Бондын нэрлэсэн үнэ гэдэг нь анхны өртөг юм.)
– Төлбөр дуусах хугацаа
– Зээлийн хүү зэрэг орно.
Засгийн газар, орон нутгийн засаг захиргааны байгууллагаас бондыг гол төлөв төсвийн алдагдлыг нөхөх, үйлдвэр, пүүс, банк зэрэг байгууллагууд нэмэлт хөрөнгийн хэрэгцээгээ хангах зорилгоор тодорхой хугацаатай гаргадаг.
Бонд гаргагч нь түүнийг худалдан авсан байгууллага хүмүүст жил бүр тодорхой хэмжээний хүү, мөн хугацаа дуусахад анх зээлдэн авсан мөнгийг эргүүлэн төлөх үүрэг хүлээнэ. Бонд нь гаргагч этгээдийнхээ хөрөнгөөр баталгаажсан байдгийн учир нь хэрэв бонд гаргагч үүргээ биелүүлж чадахгүй бол хөрөнгөө худалдаж өрийн бичиг эзэмшигчийг хохиролгүй болгох үүрэгтэйг илэрхийлнэ. Зарим тохиолдолд тодорхой нэр бүхий хөрөнгөөр баталгаажсан бонд гаргаж болох бөгөөд түүнийг барьцаат бонд гэдэг.

Бондыг мөн

1. Хөрвөх чадвартай.
2. Хөрвөх чадваргүй гэж хоёр хуваадаг.

Дэлхийн хөрөнгийн зах зээлийн арилжаанд оролцох

Манай залуучууд сүүлийн үед үнэт цаасны арилжаанд оролцох сонирхол чамгүй нэмэгдсэн тул энэ талаар нийтлэл бичиж байна.

Миний бие оюутан байхдаа дотоодын хөрөнгийн зах зээлийн арилжаанд бага зэрэг оролцдог байв. Ингэхэд заавал биеэр очиж захиалга өгөх, цуцлах зэрэг нь маш хүндрэлтэй байсан бөгөөд захиалгын биелэлтийг хүртэл утас цохин асуух жишээтэй. Одоо бага зэрэг ахиц гарч бүх гүйлгээг утсаар хийж болдог болсон гэж сонсогдсон.

Тэгвэл бид гэрээсээ дэлхийн хөрөнгийн биржүүд дээр арилжаа хийх боломж байна. Брокер дилерийн компаниар дамжуулснаас давуу тал нь:

1. Шимтгэл маш бага юм. Манай компаниуд хөдөлгөөн бүрт буюу авах зарах бүрт үнийн дүнгийн 1-3 хувиар шимтгэл ногдуулдаг. Энэ нь гадаадынхтай харьцуулахад асар өндөр байгаа юм.
2. Вэб дээр суурилсан программ хангамжийг ашиглан арилжаанд оролцох боломжтой.

Үргэлжлэл бий…